مسافرین خسته، میزبان شاداب تازه واردها

به گزارش مجله بای بلاگ، عکسی را دیدم از یک مرکز بهزیستی و توانبخشی که بچه ها و ایتامش روی تخت ها ایستاده بودند تا قد کوچک شان به پنجره بلند اتاق هایشان برسد و بیرون را ببینند.

در توضیحش عکاس نوشته بود در ساعاتی از روز، بچه ها را می دیده که از بازی دست می کشند و با سرعت به سمت پنجره اتاق شان می فرایند که مشرف به در اصلی مرکز است. وقتی از آنها دلیل این کار را پرسیده، ایتام آن مرکز بهزیستی پاسخ داده اند ظهر ها که صدای در را می شنوند، می فرایند ببینند پدر و مادرشان آمده اند دنبال شان که از آنجا بفرایند یا نه.

انتظار همیشه ما را زنده نگه می دارد. اما گاهی هم کشنده است و مرگبار. انتظار برای زندگی کردن یک کودک بی سرپرست، انتظار زندگی بخشی است یا کشنده؟ درک یک کودک بی سرپرست و دغدغه هایش از فهم کسی که همیشه نعمت پدر و مادر داشته ساخته نیست.

درد بی سرپرستی و بی کسی را فقط یک بی سرپرست و تنهای دیگر می فهمد. هرکسی برای به دنیاآمدن، زندگی کردن و حتی مردن، نیاز دارد به همدلی و همدردی و همراهی اطرافیانش. شاید همین نیاز به یکدیگر باعث شده تا فکری برای آنهایی که تنها به دنیا آمده اند و کسانی که قرار است تنها دنیا را ترک بکنند.

این فکر و ایده، ادغام موسسات بهزیستی و خانه ایتام با خانه سالمندان است. احتمالا این ایده اولین بار سال 1370 و در آمریکا اتفاق افتاده. زمانی که شارلن بوید، یک پیش دبستانی را در محیط خانه سالمندان ادغام کرد. او این کار را برای یادگیری بیشتر و بهینه سازی فضای پرستاری از سالمندان انجام داده بود.

این ادغام، کم کم پیشرفت و تغییر کرد. مهم ترین محرک آن هم پیر شدن نسل جمعیتی است که جوامع بزرگ و پیشرفته تر را بیشتر درگیر کرده است. این کار اکنون در مراکزی در آمریکا، انگلستان، سنگاپور و چند کشور دیگر انجام می شود. مراکز مختلف یا در یک ساختمان یا در مجاورت هم، خانه سالمندان و مراکز بهزیستی و یتیم خانه ها را مدیریت می کنند.

نتایج کار هم فوق العاده بوده است. سالمندانی که بی سرپرست به خانه سالمندان سپرده شده اند در کنار بچه هایی که از داشتن پدر و مادر محرومند، بهانه ای برای شادابی و زندگی پیدا می کنند تا خانه سالمندان برایشان محلی از زندگی و امید باشد و نه مکانی برای مردن.

اسم این برنامه در سراسر دنیا برنامه بین نسلی نامگذاری شده. سالمندان بسیاری از افسردگی رنج می برند و ادغام محیط ورزش یا استراحت شان با بچه ها و نوجوانی که از نسل آینده اند، کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشیده است.

در چنین مراکزی، نوجوانان بی سرپرست کار با تکنولوژی را به کهنسالانی یاد می دهند که با این چیزها غریبه اند و حتی با آنها ورزش می کنند و مراقبت هایشان را انجام می دهند. بعضی سالمندان هم تجربیات و آموزش هایی را در اختیار کوچک ترهایشان قرار می دهند و یا چند لحظه ای کودکی بی سرپرست را در آغوش می کشند و مسکنی می شوند از محبت پدری و مادری.

شادیست. شادی خالص برای من و دیگرانی که اینجا هستند. اینها صحبت های مادربزرگی به نام تامسون است که بچه ها شیرخواره و کم سن یتیم در طبقه پایینی آن نگهداری می شوند.

تامسون و دیگر مادربزرگ ها و پدربزرگ ها هر بعدازظهر به آنجا می فرایند و با بچه ها بازی می کنند. تامسون می گوید خودش نوه دارد اما 2000 کیلومتر با آنها فاصله دارد و نمی تواند آنها را در آغوش بکشد. وقتی آنها را بغل می کنم انگار نوه خودم اینجاست.

برنامه بین نسلی در کنار مسائل و موانعش، روزبه روز در حال رشد است و مراکز بیشتری برای کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت زندگی مراجعه کنندگانش به این کار روی آورده اند.

شاید در سرانجام فقط این آدم های بی کس باشند که بتوانند یاور تنهایی بچه ها بی سرپرست باشند تا اگر از والدین محرومند، طعم شیرین آغوش پدربزرگ و مادربزرگ را بکشند البته این ایده شگفت انگیز و خلاقانه چیزی نیست جز همان شیوه زندگی ای که قرن ها با آن زیسته ایم.

مدلی که پدربزرگ و مادربزرگ در یک خانه کنار فرزندان شان، بزرگ شدن نوه شان را می بینند و در تربیت و الگوپذیری آنها نقش ایفا می کنند. پیچیدگی زندگی شهری و جدایی نسل ها، حال ما را رسانده به اصل زندگی مان؛ کنار هم و بدون جدایی.

علی گنجی - روزنامه نگاری که از هر چیزی در هر جای دنیا می تواند سردربیاورد / روزنامه خبرنگاران